Bonaire. schroefstoomschip der 4e klasse, Roukema, Foeke, Hardcover
Militaire Historie - IJzeren schroefstoomschip 4e klasse Zr. Ms. Bonaire
Gedurende de negentiende eeuw onderging de scheeps- en machinebouw een ingrijpende transitie die de basis legde voor de moderne scheepsbouw. Aan dit proces lagen twee onlosmakelijk met elkaar verbonden kenmerken van de vroeg negentiende-eeuwse industriële revolutie ten grondslag: de toepassing van de stoommachine en de opkomst van de ijzer- en staalindustrie. In de scheepsbouw werden aloude ambachtelijke werkwijzen verdrongen door een wetenschappelijke en industriële aanpak. Met name in de eerste helft van de eeuw speelde de Nederlandse marine een pioniersrol bij de innovatie van de scheeps- en machinebouw. De marine experimenteerde onder meer met de bouw van ijzeren schepen en zelfs met de toepassing van vroege compound stoommachines voor de zeevaart, maar de pioniersrol betrof vooral de verbetering van de stoomwerktuigen en de toepassing van de schroefvoortstuwing. Een aantal Nederlandse particuliere scheepswerven kreeg daardoor de gelegenheid in te spelen op de snelle technische ontwikkelingen. <br />De keuzes van de Nederlandse marine voor scheepstypen en bewapening waren gedurende de gehele negentiende eeuw onderhevig aan ingewikkelde afwegingen. Met bescheiden budgetten moest niet alleen rekening worden gehouden met aanhoudende technische ontwikkelingen, maar ook met verschuivende internationale krachtsverhoudingen en met de Nederlandse overzeese (lees: koloniale) belangen. Voor de overzeese belangen lag de nadruk bij een grote actieradius waarin nog de gehele tweede helft van de negentiende eeuw werd voorzien door schepen die de eigenschappen van het stoomschip en het zeilschip in zich verenigden. Bij de marine werden deze achtereenvolgens van hout, composiet, ijzer en uiteindelijk staal gebouwde schepen geklasseerd als schroefstoomschepen. Omstreeks 1900 maakten de steeds efficiëntere stoomwerktuigen de zeiltuigages overbodig en verdwenen de schroefschepen uit de vloot. <br />Van de tientallen op Nederlandse werven gebouwde schroefstoomschepen met stoom- én zeilvermogen resteert alleen het uit 1877 daterende voormalige ijzeren schroefstoomschip 4e klasse Zr. Ms. Bonaire. Dit door de werf van de Nederlandsche Stoomboot Maatschappij te Rotterdam gebouwde schip ligt in een negentiende-eeuws gegraven dok op de voormalige Rijkswerf Willemsoord in Den Helder waar het oorspronkelijke aanzien geleidelijk gereconstrueerd wordt. Nederland is daarmee een uniek maritiem-technisch monument rijker geworden.<br />
Beschrijving gevonden op Bol.com
IJzeren schroefstoomschip 4e klasse Zr. Ms. Bonaire. schroefstoomschip der 4e klasse, Vries, Dick, Hardcover
Beschrijving gevonden op Proxis.com
IJzeren schroefstoomschip 4e klasse Zr. Ms. Bonaire
De scheepsbouw veranderde in de loop van de negentiende eeuw volledig van gedaante door de opkomst van de stoomvaart en de toepassing van ijzer als bouwmateriaal. Theoretische grondslagen en rekenmodellen voor efficiëntere stoomwerktuigen en schepen met betere vaareigenschappen versnelden het moderniseringsproces. In Nederland werd de scheepsbouw niet in de laatste plaats door de marine uitgedaagd om te vernieuwen en kwalitatief hoogwaardige schepen te bouwen. De modernisering van de scheepsbouw was op haar beurt een aanjager van de Nederlandse industrialisatie. Het eisenpakket dat de Nederlandse marine in 1876 samenstelde voor de bouw van het schroefstoomschip 4e klasse Zr.Ms. Bonaire door het etablissement Feijenoord voorzag in een romp van puddelijzer en de inbouw van een krachtige stoommachine met oppervlaktecondensatie voor schroefvoortstuwing. De eveneens verlangde houten scheepshuid en driemast zeiltuigage vertegenwoordigden een welbewust voorbehoud op de volledige overgave aan moderne techniek. Aanvankelijk waren compromissen uit de gecombineerde toepassing van nieuwe techniek en klassieke verworvenheden zelfs noodzakelijk omdat de stoomvaart nog in ontwikkeling was. Schepen moesten immers wel langdurig op zee kunnen blijven en grote afstanden afleggen. De Nederlandse marine hield tot aan het einde van de negentiende eeuw vast aan het beproefde concept van schroefstoomschepen met stoom- en zeilvermogen. De grote schroefstoomschepen 1e klasse onderhielden de verbindingen tussen het kleine Nederland en de uitgebreide gekoloniseerde bezittingen in Azië en in het Caribisch gebied. De kleine schroefschepen 4e klasse zoals de Bonaire volstonden voor de uitvoering van uiteenlopende taken in deze verre streken. Alleen de Bonaire bleef gespaard en is daarmee een monument van de moderne scheepsbouw in Nederland.
